TBMM Genel Kurulunda, önceki gece “Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun Teklifi” kabul edilerek yasalaştı. Hükümet böylece “imar planı değişikliği vergisi”ni yaşantımıza sokmuş oldu.
Kamuoyundaki tepkiler üzerine Değerli konut Vergisi’nden geri adım atarak erteleyen ancak 3 milyar liralık gelirden de mahrum kalan hükümet, yeni bir vergi daha getirdi. Önceki gece TBMM’den geçen imar planı değişikliği vergisi ya da rant vergisiyle “kamuya kaynak yaratılması” amaçlandığı söylendi.
Hükümet, bütçe açığına yeni çözümü rant vergisinde ya da başka bir deyişle “imar planı değişikliği vergisinde” buldu.
Sözcü’den Nuray Tarhan’ın haberine göre “Coğrafi Bilgi Sistemleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” teklifinin 15. maddesi ile İmar Kanunu’na eklenen bir madde sayesinde kimse farkına varmadan hayatımıza ilk kez “imar değişikliği vergisi” girmiş oldu. Önceki gece TBMM Genel Kurulu’ndan geçen yasa Resmi Gazete’de yayınlandığı gün yürürlüğe girecek.
Yasayla, daha önce imar planı değişikliği için belediyelere verilen pay kamuya aktarılacak. Örneğin 1 milyonluk bir arsanın sahipleri veya müteahhidi, imar planı değişikliği talep eder ve yeni değer 3 milyona çıkarsa aradaki 2 milyonun tamamı değer artış payı olarak Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca tahsil edilecek. Ayrıca değer artış payı ödenmeden yapı ruhsatı düzenlenemeyecek.
Ozan Bingöl: Spekülasyonlara açık
Vergi uzmanı ve Başkent Üniversitesi Öğretim Görevlisi Dr. Ozan Bingöl, düzenlemenin iyi uygulanması halinde eskiden çıkar gruplarının aldığı payın kamuya aktarılarak kaynak yaratmak için iyi bir yöntem olduğunu belirterek, “Ancak bu haliyle eksik ve spekülasyonlara açık görünüyor” dedi.
Başvuruyu Bakanlık yaparsa değer artışı talebi olmaması seçeneğini belediyede adamı olanların kullanacağına dikkat çeken Bingöl, “Taşınmaz malikleri tarafından talep edilmeksizin imar planı değişikliği sonucu oluşan değer artışları üzerinden ‘değer artış payı’ alınacağına ilişkin hüküm bulunmaması da düzenlemenin önemli tartışma alanlarından birisi. Ayrıca pay, arsa üzerine yapılacak yapıyı kapsamadığı gibi, kamu kurumlarınca götürülen çeşitli hizmet veya altyapıdan kaynaklı rant artışlarını da içermiyor. Arsa üzerine yapılacak yapıların değer artışı nedeniyle oluşacak rantlar yine arsa sahiplerine veya müteahhide kalacak. İmar planı değişikliği ile emsal artacağından arsa sahibi veya müteahhit bu değer artış payını ödeyerek kârlı duruma bile geçebilecek” dedi.
Bingöl, bu haliyle yasanın imar planı değişikliği nedeniyle sadece arsadaki değer artışına yönelik kısmi bir rant vergisi olmaktan öteye geçemeyeceğini vurgulayarak, “Profesör David Harvey’in de dediği gibi aslında en iyi kentleşme, en az rant yaratandır” diye konuştu.
Birçok ülkede en büyük kamu gelirleri arasında
Dünyada rant vergisinin birçok örneği bulunuyor. Örneğin Avusturya, İsviçre, Danimarka, Estonya gibi ülkelerde “Kentsel Rant vergisi”, “İyileştirme Rant Vergisi,” “Spekülasyon Vergisi” gibi farklı isimlerle bu rant vergilendiriliyor.
Hatta bazı ülkelerde rant vergisinden elde edilen gelir kamu gelirleri arasında da önemli bir paya sahip. Rant vergisinin uygulandığı ülkelerde temel amaç; hem bütçeye gelir kaydetme hem de spekülatif faaliyetlerin ve haksız kazancın engellenmesini sağlamak.