İşçinin günlük iş süresi içinde kesintisiz olarak hiç ara vermeden çalışması beklenemez. Gün içinde işçinin yemek, çay, sigara gibi ihtiyaçlar sebebiyle ya da dinlenmek için belli bir zamana ihtiyacı vardır. Ara dinlenmesi işçinin iş kanunu gereği yasal hakkıdır ve maalesef ki suistimal edilmeye en açık düzenlemelerden biridir.
Bazı uyuşmazlıklarda görülüyor ki işveren ara dinlenmesini yasanın belirlediği sınırların altında belirlemektedir yahut bunu işçiye bir hak olarak görmeyip ücret kesintisi karşılığında kullandırmaktadır ki bu hukuka aykırıdır.
“Sekizer saatten üç vardiya halinde çalışılan bir iş yerinde molaların yarım saat olası ve yemek molasının ücretten düşürülmesi yasaya aykırıdır. Yasal hakkını kullanan işçinin işten çıkarılması haksız olup kıdem ve ihbar tazminatı talebi kabul edilmelidir.(TC YARGITAY 9. Hukuk Dairesi 2016/34277 E. Ve 2019/7697 K. 03.04.2019 T.)”
İş kanunu(md.68) kapsamında 7.5 saatten fazla süreli yapılan çalışmalarda ara dinlenmesi en az bir saat olarak düzenlenmiş olup maddede açıkça bu sürenin alt sınır olduğu işveren isterse arttırabileceği belirtilmiştir. Fakat işveren bu düzenlemenin altında ara dinlenmesi süresi belirleyemez. İşçi böyle bir durumda iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
"İşçi kıdem ve ihbar tazminat taleplerini kabul etmeli"
Başka somut bir uyuşmazlıkta işverenin işçisini ara dinlenmesi esnasında sigara içmesini sebep göstererek iş akdini feshetmiştir. Uyuşmazlık konusu Yargıtay kararları ile incelendiğinde görülmektedir ki işçinin iradesini etkilememesi ve işin niteliği gereği tehlike yaratmayan hallerde bu durum haklı bir neden teşkil etmemektedir. Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2014/29293E. ve2016/3137K. 18.02.2016T. kararında bu durumun “ayrımcılık”yasağına aykırılık teşkil ettiği ve buna bağlanan sonuç olarak iş akdinin feshedilmesinin ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil ettiği belirtilmiştir. Zira işçi işe başlarken ara dinlenmesinde sigara içmeyeceğini taahhüt etmiş olsa da iş güvenliğini tehlikeye düşürecek bir durum oluşmadıkça iş akdine aykırılık teşkil etmez. Bu sebep haklı neden olmadığı için işverenin feshi haklı nedene dayanmamış olup işçinin kıdem ve ihbar tazminatı talepleri kabul edilmelidir.
Görüldüğü gibi çoğu zaman iş ilişkisi gerek ekonomik gerekse de sosyal nedenlerle (ücret kesintisi,işten çıkarılma korkusu..vb) emek sömürüsünden ibaret olabiliyor. Bu durum çeşitli uyuşmazlıklara yol açmaktadır ve iş akdinin zayıf tarafı olarak görülen işçiler iş kaybı korkusuyla yargı yoluna başvurmaktan kaçınır.Oysaki bu durumlar ciddi hak kaybına yol açmaktadır ve bir avukattan hukuki destek alınarak çözümlenmelidir.
Bazı uyuşmazlıklarda görülüyor ki işveren ara dinlenmesini yasanın belirlediği sınırların altında belirlemektedir yahut bunu işçiye bir hak olarak görmeyip ücret kesintisi karşılığında kullandırmaktadır ki bu hukuka aykırıdır.
“Sekizer saatten üç vardiya halinde çalışılan bir iş yerinde molaların yarım saat olası ve yemek molasının ücretten düşürülmesi yasaya aykırıdır. Yasal hakkını kullanan işçinin işten çıkarılması haksız olup kıdem ve ihbar tazminatı talebi kabul edilmelidir.(TC YARGITAY 9. Hukuk Dairesi 2016/34277 E. Ve 2019/7697 K. 03.04.2019 T.)”
İş kanunu(md.68) kapsamında 7.5 saatten fazla süreli yapılan çalışmalarda ara dinlenmesi en az bir saat olarak düzenlenmiş olup maddede açıkça bu sürenin alt sınır olduğu işveren isterse arttırabileceği belirtilmiştir. Fakat işveren bu düzenlemenin altında ara dinlenmesi süresi belirleyemez. İşçi böyle bir durumda iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir.
"İşçi kıdem ve ihbar tazminat taleplerini kabul etmeli"
Başka somut bir uyuşmazlıkta işverenin işçisini ara dinlenmesi esnasında sigara içmesini sebep göstererek iş akdini feshetmiştir. Uyuşmazlık konusu Yargıtay kararları ile incelendiğinde görülmektedir ki işçinin iradesini etkilememesi ve işin niteliği gereği tehlike yaratmayan hallerde bu durum haklı bir neden teşkil etmemektedir. Yargıtay 9.Hukuk Dairesi 2014/29293E. ve2016/3137K. 18.02.2016T. kararında bu durumun “ayrımcılık”yasağına aykırılık teşkil ettiği ve buna bağlanan sonuç olarak iş akdinin feshedilmesinin ölçülülük ilkesine aykırılık teşkil ettiği belirtilmiştir. Zira işçi işe başlarken ara dinlenmesinde sigara içmeyeceğini taahhüt etmiş olsa da iş güvenliğini tehlikeye düşürecek bir durum oluşmadıkça iş akdine aykırılık teşkil etmez. Bu sebep haklı neden olmadığı için işverenin feshi haklı nedene dayanmamış olup işçinin kıdem ve ihbar tazminatı talepleri kabul edilmelidir.
Görüldüğü gibi çoğu zaman iş ilişkisi gerek ekonomik gerekse de sosyal nedenlerle (ücret kesintisi,işten çıkarılma korkusu..vb) emek sömürüsünden ibaret olabiliyor. Bu durum çeşitli uyuşmazlıklara yol açmaktadır ve iş akdinin zayıf tarafı olarak görülen işçiler iş kaybı korkusuyla yargı yoluna başvurmaktan kaçınır.Oysaki bu durumlar ciddi hak kaybına yol açmaktadır ve bir avukattan hukuki destek alınarak çözümlenmelidir.
Av.Hayri UYSAL
İletişim:[email protected]
Stj.Av.Fulya Ayanoğlu